ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΟΔΟΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 1900- 1910

Μια προσεκτική μελέτη του ογκώδους

τόμου του Νίκου Χριστοδούλου

«Το Αρχιεπισκοπικ
ό Ζήτημα της
Κύπρου κατά τα έτη 1900-1910»,
μας βοηθά να κατανοήσουμε την ύπαρξη ενός
δικτύου συγκέντρωσης και διαχείρισης πληρο-
φοριών από τους Βρε-
τανούς, ήδη από το
1910. [...] Στη Λευ-
κωσία δρα και συλ-
λέγει πληροφορίες και
ένας άγνωστος πλη-
ροφοριοδότης, για λο-
γαριασμό του H. M.
C. Laughlan. Εκθέ-
σεις συντάσσει, με
ακραία λεπτομέρεια
και διεισδυτική ματιά,
ο Αρχιμεταφραστής
Δ. Καραγεωργιάδης
ο οποίος είναι έντονα
δραστήριος ολόκληρο
το 1908. Ο ίδιος συντάσσει, από το 1902, ανα-
φορές εφάμιλλες επαγγελματιών στη διαχείριση
πληροφοριών. Μάλιστα, στις 21 Νοεμβρίου
γνωμοδοτεί για τη διαρροή πληροφοριών από
την Αρχιγραμματεία, ενοχοποιώντας το Σ. Μ.
Γεωργιάδη της Αρχιγραμματείας και τον Ν. Βι-
τάλη, υπάλληλο στο Γραφείο του Δικηγόρου
του Στέμματος. Ένα δείγμα των αναφορών που
ετοιμάζονταν δημοσιεύουμε παρακάτω:
23 Φεβρουαρίου 1902: O δεκανέας Α. Χριστο-
φίδης πληροφορεί την Αστυνομία σχετικά με
την ομιλία του Θ. Θεοδότου, με βάση κάποιες
σημειώσεις που μπόρεσε να κρατήσει. Χειρό-
γραφο σε δύο φύλλα διαστάσεων 0,329x0,204.
Γρ: Ευανάγνωστη. Κ: Πολύ καλή. Μ: Μαύρη.
Σφρ. Έκτυπη. Χρ: Ανοικτό κυανούν. Σημ: Άνω
δεξιά
σημειώνεται ο Παραλήπτης: Αστυνομία
Λευκωσίας. Τω εν καθήκοντι αξιωματικώ Λευ-
κωσίας. Υπ: Α. Χριστοφίδης. «Κύριε, Λαμβάνω
την τιμήν να πληροφορήσω υμάς τα έξης. Διά
το σημερινόν συλλαλητήριον, εκ του παρά Κυ-
ρίου Θ. Θεοδότου εκφωνηθέντος λόγου, εση-
μείωσα μερικά και όσα εκ των κατωτέρω εις
την μνήμην μου εκράτησα: «Πάντες αναμφι-
βόλως γνωρίζετε ότι η Εκκλησία είναι κέντρον
θρησκευτικόν. Προμελετημένα σχέδια κατα-
βάλλονται εκ μέρους Εκκλησιών, όπως σήμερον
χάσωμεν θρησκείαν και πατρίδα, δι’ ων τόσοι
ποταμοί αίματος εχύθησαν. Άλλ' ημείς είμεθα
αποφασιστικώς ορθόδοξοι, ανήκοντες εις μίαν
μόνην Ορθόδοξον Εκκλησίαν και Μητέρα Ελ-
λάδα. Νά ληφθώσι αποφασιστικά μέτρα διά τα
συμφέροντα της Εκκλησίας. Από του θανάτου
του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου εβλάστησαν πολλά
ζιζάνια εις Αρχιεπισκοπήν, τα οποία πρέπει να
εκριζώσωμεν, και να τεθεί άνθρωπος τον οποίον
να μη σύρουν εδώ και εκεί, άνθρωπον δηλαδή
αντάξιον της περιστάσεως. Την θέλησιν του
λαού εύρον μερικοί μέτρα να περιφρονήσωσι.
Και ότε εκλήθημεν εις Αρχιεπισκοπήν δια να
συσκεφθώμεν προς λύσιν αρχιεπισκοπικού ζη-
τήματος, οι συνοδικοί έφευγον άλλος από την
θύραν και άλλος από την τρύπαν αφίνοντες
ημάς με τινας ροπαλοφόρους. Εστείλαμεν πρός
τους Πατριάρχας διαιτητικόν έγγραφον όπως
στείλωμεν εξάρχους ενταύθα να αναδείξωσι
τους αληθείς αντιπροσώπους. Ενώ οι έξαρχοι
ητοιμάζοντο να έλθουν, ο Μέγας της Νήσου
Αρμοστής μας αναγγέλλει ότι θεωρεί τούτο ως
ξενικήν ανάμιξιν εκ μέρους της Αγγλικής Κυ-
βερνήσεως. Ως εκ τούτου συνετάξαμεν υπό-
μνημα, και διεμαρτυρήθημεν ότι δεν έχει δι-
καίωμα να εμποδίση την κάθοδον των Εξάρχων.
Οι αληθείς Έλληνες ουδέποτε θα το δεχθώσι.
Τοιούτο υπόμνημα εστείλαμεν εις όλους τους
Πατριάρχας και ηλπίζαμεν ότι η Κυβέρνησις
δεν θα ημπόδιζε τους Εξάρχους να λύσωσι το
ζήτημα. Και ο Πρόξενος της Ελλάδος εγνώριζεν
τούτο ότι ίστατο δύναμις ανωτέρα δυναμένη
να καταδαμάση τους Πατριάρχας. Το τελευταίον
τηλεγράφημα των Πατριαρχών ήτο να εξαιρεθώσι
οι δύο ιεράρχαι ημών, και θα προέβαινον εις
την εκλογήν ενός των τριών, τον οποίον δεν θα
ηδύναντο να βάλωσι εις την αρχιεπισκοπήν. Τα
4/5 τον λαού ήλθε μεθ' ημών, δύνασθε να πα-
ραταχθήτε μεθ' ημών και εναντίον λογχών και
εις τας Αγγλικάς λόγχας αν πρόκειται νά συνο-
δεύσωσι αρχιεπίσκοπον να ετοιμασθήτε και
έφθασεν το στάδιον των έργων. Όπως δια
θυσιών οι πατέρες παρέδωκαν εις ημάς την Εκ-
κλησίαν, πρέπει ούτω και ημείς να την τηρή-
σωμεν διά θυσιών αίματος εις τρόπον ώστε
ούτε τα Αγγλικά θωρηκτά να δυνηθώσι να κα-
ταπατήσωσι. Θυσίας αίματος να κάμωμεν, διότι
με λόγια τίποτα δεν αποκτώμεν. Το ζήτημα
τούτο θα το λύση ο Κλήρος και ο λαός. Εάν ο
Πατριάρχης Ιωακείμ ζητεί να εξαιρεθώσι οι
δύο ιεράρχαι ημών, όστις ευρίσκεται εις το βά-
θρον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκείνος τότε
έπρεπε να εξαιρεθή, διότι τότε και εκείνος δια
των κομμάτων έλαβε τον θρόνο. Οιανδήποτε
περίστασιν σας καλέσωσι πάλιν να είσθε έτοιμοι,
να ετοιμάσητε το στίβος σας εις εκείνον ότις
ήθελε καταπάτηση το δικαίωμα της αυτοκέφαλου
Εκκλησίας ημών». Αυτά μόνον ηδυνήθην να
ακούσω μεθ' όλην την προσοχήν μου, τα οποία
και σας αναγγέλλω. Ευπει
θής δούλος σας, Α.
Χριστοφίδης 2011 Δεκανεύς».
.